روش های افزایش غلظت مواد آلی در فاضلاب شهری برای بازیابی انرژی

انواع روش های افزایش غلظت مواد آلی در فاضلاب

در سال ­های اخیر فرآیند دو مرحله ­ای جذب- اکسیداسیون زیستی به منظور تغلیظ فاضلاب شهری و افزایش غلظت مواد آلی توجه زیادی را به خود جلب کرده ­است. این فرآیند که به طور خاص برای بازیابی انرژی از فاضلاب شهری طراحی شده ­است، شامل دو مرحله A و B به ترتیب با نرخ بارگذاری آلی زیاد و نرخ بارگذاری آلی کم می ­باشد. در مرحله A تغلیظ فاضلاب شهری و جذب COD بر لجن و در مرحله B حذف مواد مغذی رخ می ­دهد. انرژی تولیدی در مرحله A بیشتر از انرژی مصرفی مرحله B است و به همین سبب بازیابی انرژی قابل توجهی خواهد داشت. در مرحله A از فرآیندهای مختلفی نظیر DAF، فیلتراسیون، CEPT و HRAS جهت تغلیظ مواد آلی می ­توان استفاده کرد.

1)      فرآیند معلق‌سازی به کمک هوای محلول

فرآیند DAF در واقع ترکیب دو فرآیند جداکننده مایع و تغلیظ ‌کننده لجن است. این فرآیند در حذف ذرات معلق بسیار کارآمد است. ایده اصلی در این روش شناورکردن ذرات دارای وزن مخصوص بیشتر از آب است. در این روش حباب‌ های هوا به ذرات چسبیده و وزن مخصوص آن ‌ها را کاهش می ­دهد، به این ترتیب ذرات روی سطح مخزن شناور می ­شوند و غلظت لجن افزایش می ­یابد. برای بهبود عملکرد این فرآیند می ‌توان از پلیمرهای تجاری استفاده نمود، اما هزینه بالای این مواد و مشکلات زیست‌محیطی آن ‌ها، از مشکلات این روش هستند.

2)    فرآیند فیلتراسیون غشایی

از فرآیند فیلتراسیون غشایی نیز می ‌توان برای تغلیظ فاضلاب استفاده نمود. غشاء، فاضلاب را به یک بخش غلیظ با مواد آلی بیشتر و یک بخش فیلتر شده جدا می ‌کند. از معایب این روش گرفتگی زیاد غشاء است چرا که در این روش هوادهی و کنترل گرفتگی اعمال نمی­ شود.

3)   فرآیند پیش تصفیه انعقاد شیمیایی

فرآیند CEPT شامل اضافه ‌کردن منعقدکننده ها و مواد شیمیایی برای تبدیل ذرات معلق و کلوییدی به فلوک‌ های بزرگ‌ تر می ‌باشد. این فرآیند مقدار انرژی کمی نیاز دارد، بعلاوه بازده حذف بالایی داشته و عملیات راه ‌اندازی و نگهداری ساده ‌ای نیز دارد و منجر به بازیابی حدود 60% از COD ورودی فاضلاب توسط منعقدکننده ها می ­شود. در مقایسه با ته ‌نشینی اولیه معمولی، مقدار لجن تولید شده توسط این فرآیند تقریبا 45% افزایش می ­یابد، که 33% آن ناشی از جذب مواد جامد است. علاوه بر این، لجن حاصل، غنی از مواد آلی برای تولید بیوگاز از طریق هضم بی ‌هوازی است. با این‌حال این فرآیند در از بین بردن COD محلول از فاضلاب شهری بسیار ضعیف است، یعنی تقریباً تمام COD محلول که حداقل 30% کل COD در فاضلاب شهری است، ممکن است همراه پساب تصفیه ­شده، خارج شود. حداکثر انرژی تولیدی در این روش برابر 2.09 kj/g COD است. همچنین گزارش شده است که افزودن منعقد کننده شیمیایی تأثیر منفی بر راندمان هضم لجن پسماند خواهد داشت. لازم به ذکر است که اضافه کردن منعقد کننده ­ها به CEPT منجر به افزایش کلی هزینه عملکردی نیز می ­شود.

4)      فرآیند تصفیه بی ­هوازی

فرآیندهای بی ­هوازی در مقایسه با فرآیند CAS، به سبب مزایایی همچون عدم نیاز به هوادهی، تولید پسماند لجن کمتر و تولید گاز زیستی متان، همواره توجه زیادی را به عنوان یک فرآیند اقتصادی، به خود جلب کرده ­است. امروزه فرآیندهای بی­ هوازی مختلفی همچون راکتور بستر ثابت بی ­هوازی با جریان رو به بالا (UASB، بیوراکتور بی­ هوازی فیلم ثابت، راکتورهای بفل­دار بی ­هوازی برای تصفیه فاضلاب شهری مورد استفاده قرار می­ گیرند. هیدرولیز آرام مواد جامد معلق باعث تجمع مواد جامد به خصوص در راکتور UASB شده و اثر منفی بر فعالیت زیست­توده ­های بی ­هوازی مولد متان دارد. با وجود استفاده ­های بسیار از این فرآیند در مقیاس صنعتی و آزمایشگاهی، این سیستم همواره با معایبی همچون دوره راه ‌اندازی طولانی، حساسیت به تغییر دمای فصلی، سرعت رشد آرام به دلیل غلظت کم مواد آلی در فاضلاب شهری و باقی ­ماندن متان محلول در خروجی مواجه است.

 

5)      فرآیند لجن فعال با نرخ بالا

فرآیند لجن فعال با نرخ بالا (HRAS) یک فرآیند مناسب برای تصفیه فاضلاب در مقایسه با روش CAS از جهت بازیابی و جذب انرژی می ‌باشد. در این فرآیند حدود %55-65% (میانگین %66) از مواد آلی جذب شوند. تفاوت اصلی این فرآیند با فرآیند CAS در پارامترهای عملیاتی مانند نرخ بارگذاری مواد آلی، HRT خوراک و زمان ماند لجن (SRT) است. این فرآیند با SRT کمتر از 2 روز و HRT بین 2-4 ساعت مشخص می ­شود. SRT پایین منجر به حداقل شدن معدنی‌سازی مواد آلی فاضلاب و HRT کوتاه منجر به افزایش غلظت مواد آلی در جریان پسماند لجن می ‌شود. تحت این شرایط کسر کوچکی از مواد آلی محلول فاضلاب برای تولید مواد پلیمری خارج سلولی (EPS) توسط زیست‌توده‌ ها مصرف می‌ شود. نیاز به هوادهی کم برای حذف بخش قابل توجهی از ترکیبات آلی در فاضلاب یکی دیگر از ویژگی ‌های مهم این سیستم است. مصرف انرژی کم برای هوادهی، جذب مواد آلی از طریق جذب زیستی و تولید پسماند لجن غنی ازمواد آلی از مهم ‌ترین مزایای این سیستم می ‌باشد.

   مکانیسم عمل حذف COD و جذب زیستی در فرآیند لجن فعال با نرخ بالا

فرآیند جذب سطحی اولین بار توسط اولریچ و اسمیت در سال 1951 به عنوان جذب سطحی زیستی که مقدار قابل توجهی از مواد آلی را حذف می‌ کند، نام‌گذاری شد. جذب سطحی شامل جذب مواد آلی معلق و کلوییدی بر سطح فلوک‌ های لجن برپایه پدیده فیزیکی شیمیایی است. این مکانیسم به عنوان مکانیسم غالب در حذف COD در فرآیند نرخ بالا در نظر گرفته می‌ شود.
ذخیره‌ درون سلولی به عنوان قسمتی از فرآیند متابولیسم میکروبی است و مانند جذب به عنوان یک مکانیسم حذف COD در نظر گرفته‌می‌ شود. این مکانیسم مواد آلی محلول را به پلیمرهای نامحلول تبدیل می‌ کند. ترکیبات ذخیره ‌شده به‌صورت پلی هیدروکسی آلکانوئات، گلیکوژن، تری آسیل گریسرول، گلیسیرید و چربی هستند. این ذخیره ‌سازی می ‌تواند ته‌نشینی فلوک ‌های لجن را بهبود بخشد و به عنوان مکانیسمی مطلوب مطرح می‌ شود.
مکانیسم مهم دیگر در حذف کربن در این فرآیند، اکسیداسیون مواد آلی است که مواد آلی را برای رشد زیست ­توده و تولید آب و دی‌اکسید کربن مصرف و اکسید می ‌کند. این مکانیسم سبب اکسیداسیون و هدررفت انرژی فاضلاب می ‌شود، به همین سبب برای بازیابی انرژی در فرآیند نرخ بالا باید میزان انجام این مکانیسم به حداقل برسد.
مکانیسم جذب سطحی به عنوان مکانیسم غالب برای حذف COD در این فرآیند بر اساس جذب ذرات و مواد کلوییدی توسط فلاک ‌های لجن است که به آن توده‌ سازی زیستی گفته می ‌شود. درتوده ‌سازیزیستيهوازی،ترکیباتآليکلوئیدیومعلقفاضلابباکمکEPS )توده‌ساززیستي (تولیدشدهتوسطزیست‌توده‌ هابا اتصالبهیکدیگرترکیباتبزرگتریتشکیلدادهوباعثایجادجریانيتغلیظشدهازموادآليمي ‌شوند. در اینروشتنهابخشکوچکيازCOD برایرشدمیکروبيوتولیدEPS مصرفمي ‌شود. EPS به دلیل ماهیت بسیار چسبنده و منسجم، به عنوان چسبندگی بین زیست‌توده‌ ها و یا ذرات فاضلاب عمل می کنند. در pH خنثی یا نزدیک به خنثی، EPS بار منفی خالص دارد و این ناشی از حضور گروه های عملکردی اسیدی است. کاتیون‌های دوتایی مانند کلسیم دو بار مثبت و منیزیم دو بار مثبت، با EPS که دارای بار منفی هستند، پل‌هایی ایجاد کرده و سلول‌ ها و ذرات به یکدیگر می ‌چسبند. به این ترتیب EPS فضاهای بین سلول‌ها و ذرات را پر کرده و تشکیل توده ‌های زیستی می ‌دهد و به عبارتی مسئول یکپارچگی ساختاری و عملکردی توده‌ های لجن فعال می باشد.
منبع
فریدی زاد، غزاله،. عبداله زاده شرقی، الهام،. بنکدارپور، بابک،.” فرایند لجن فعال با نرخ بالا: بینش جدید برای بازیابی انرژی از فاضلاب شهری. مهندسی شیمی ایران، دوره، 19. شماره، 113، صفحه، 28-46، 1399.
0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *